«Nus vulain returnar ils archivs a lur public»

Archivs audiovisuals èn ina funtauna da regurdientschas. Cun «Mémoire(s) de Suisse romande» fa RTS accessibel ses archiv a la publicitad. In project premià cun derasaziun internaziunala – e cunzunt cun ina gronda plivalur per la societad sco quai che ha mussà tranter auter l’occurrenza a Porrentruy.

Far in viadi en il passà, barattar regurdientschas e metter en dumonda il preschent, quai èn las finamiras da «Mémoire(s) de Suisse romande». RTS ha lantschà il 2018 quest project che cumpiglia occurrenzas, a las qualas il public po vesair material d’archiv che ha in connex cun il lieu respectiv.

Expertas ed experts accumpognan questas occurrenzas cun referats. Organisadas vegnan ellas en collavuraziun cun las autoritads localas. Il public è mintgamai envidà da sa participar a la discussiun – uschia vegn la memoria collectiva nutrida. «Nus vulain returnar ils archivs d’in lieu a lur public oriund, numnadamain a la glieud locala», declera Marielle Rezzonico, la producenta redacziunala tar RTS e coordinatura da las occurrenzas.

Ils emprims archivs televisivs da RTS derivan da l’onn 1954, fertant ch’ils documents dal radio van enavos fin en ils onns 1930. RTS posseda damai ina fitg gronda part da la memoria collectiva da las differentas regiuns da la Svizra romanda. Per Marielle Rezzonico fai part «da l’incumbensa d’in emettur public da mantegnair questa memoria e da parter ella».

La plivalur sa chatta en il barat

In bun exempel: l’occurrenza cun il titel «Mémoires jurassiennes» il settember 2024 a Porrentruy. La saira, durant la quala è vegnida discutada tranter auter la dumonda tge ch’è caracteristic per l’identitad giurassiana, ha attratg 150 persunas. Igl è er ì per guaridras e guariders, la festa da s. Martin e las atgnadads dals singuls districts giurassians. Sco expert:as èn sta:d:as da la partida Lucie Hubleur, tgiradra da monuments dal chantun Giura e Matthieu Gillabert, professer per l’istorgia contemporana a l’Universitad da Friburg. Gillabert ha per exempel declerà sin il podium co che purtrets da la televisiun avevan da lez temp midà la percepziun dal Giura en il rest da la Svizra.

Cun las occurrenzas gartegi regularmain a RTS da rinforzar la vischinanza al public. «La plivalur da quest project sa chatta cleramain en il barat. Tranter nus ed il public, ma era tranter las visitadras ed ils visitaders», di Marielle Rezzonico. Las occurrenzas hajan er in caracter colliant: i vegnan ensemen tant differentas generaziuns sco er abitant:as ed autoritads.

Resuns intgantads dal public cumprovan questa plivalur. Uschia han intgin:as aspectatur:as a Porrentruy perfin desistì dad ir a guardar il gieu da l’equipa da hockey locala. «Pertge ins n’ha betg savens la schanza da vesair maletgs dal temp da pli baud», di in visitader. Per la tgiradra da monuments e referenta Lucie Hubleur ha il project la dimensiun d’ina ovra da memoria communabla: las visitadras ed ils visitaders discuteschan davart lur ierta communabla e davart quai che fa part da lur identitad. «En quest barat ves jau ina valur speziala.»

Premià e dumandà

Malgrà che las occurrenzas e las reportaschas or da l’archiv, che tutgan era tar il project, sa concentreschan sin la realitad locala ed istorgias persunalas, han ellas in caracter universal. In tema è per exempel il fatg che purs a Charmey persequiteschan il svilup dal turissem e midan pass per pass sin questa nova funtauna d’entradas, quai che capita er en autras regiuns dal pajais e perfin sur ils cunfins. Intginas reportaschas che vegnan producidas en il rom da «Mémoire(s) de Suisse romande» vegnan emessas en la televisiun.

Dà en egl è il concept er a la International Federation of Television Archives (FIAT). Ella ha undrà «Mémoire(s) de Suisse romande» il 2022 cun in premi . E: plirs emetturs da televisiun da l’exteriur han tenor Marielle Rezzonico gia mussà interess vi dal project. In’ulteriura cumprova che «Mémoire(s) de Suisse romande» porscha davairas ina plivalur per la societad.

Lucie Donzé, october 2024