Prognosas da l'aura salvan vitas: l'art da far previsiuns

Las previsiuns da l’aura n’èn tuttavia betg in tema da discussiun da pauca impurtanza: prognosas da l’aura sco quellas da SRF Meteo èn daditg relevantas per il sistem. Ellas permettan a la societad da sa preparar per eveniments da l’aura extrems e da minimar consequenzas privlusas.

«In pèr urizis èn gia en circulaziun», ha ditg Jürg Ackermann dacurt ed ha tunà uschè optimistic sco sche sia infurmaziun fiss ina buna nova. «L’avantmezdi», ha cuntinuà il meteorolog da SRF da buna luna, «è l’aura variabla surtut en il nord da las Alps. Quai munta ch’i dettia ultra da las fasas suleglivas en blers lieus urizis, forsa schizunt cun tun e chametg!»

Dapi 17 onns hai jau ina relaziun da lunga durada . Cun SRF Meteo. Mintga damaun curt avant las otg ma dasda la vusch da radio allegra d’in um u d’ina dunna da l’aura. I ma dat in sentiment da segirezza da savair co ch’il di vegn a vesair ora. Bler na pon ins gea betg planisar en il mintgadi – era betg ils radis da sulegl. Ma almain poss jau prender cun mai preventivamain in paraplievgia.

Ch’il servetsch meteorologic da la SRG SSR ma fa buna luna la damaun è sulettamain il bel effect secundar d’in servetsch blerun pli cumplessiv per la publicitad. Previsiuns da l’aura fidadas simplifitgeschan damai la planisaziun en l’agricultura, il traffic ed il turissem. Betg il davos promova l’illustraziun d’eveniments da l’aura periodics la conscienza per l’ambient da la societad. Ma tge stat davos las previsiuns da l’aura? Co vegnan ellas fatgas? E surtut: Co profitain nus dad ellas?

Da la posta sin il tetg da Meteo

L’emprima prognosa da l’aura statala è vegnida tramessa il 1881 – e quai cun la posta. Mo var 50 abunentas ed abunents survegnivan la pagina A3 – intginas ed intgins deplorablamain pir suenter che l’eveniment da l’aura prognostitgà era gia succedì.

Oz guardan var 700’000 telespectaturas e telespectaturs mintga saira la prognosa da l’aura da SRF, cura ch’ella vegn emessa dal «tetg da Meteo» a Turitg. Dapi il 1992 è l’emissiun in format autonom independent da la Tagesschau, dapi l’onn 1995 ha ella sia atgna partiziun da redacziun tar la SRG SSR. 15 collavuraturas e collavuraturs produceschan las prognosas da l’aura per tut ils emetturs da radio da SRF e per tut ils schurnals regiunals, sco era per l’app da SRF Meteo e per ils chanals da las medias socialas.

«Las previsiuns da l’aura han in’immensa valur per l’economia e la societad», di il scienzià dal clima Reto Knutti da la ETH/SPF da Turitg. «Cun ina buna prognosa da l’aura pon ins prender meglier decisiuns, ins po planisar pli optimalmain – ed ins po salvar vitas.»

In supercomputer fa prognosas

Per far previsiuns da l’aura fidadas collavuran las meteorologas ed ils meteorologs da la SRG SSR stretgamain cun Meteo Swiss, l’Uffizi federal per meteorologia, e cun auters centers da datas. Tschintg radars da Meteo Swiss èn repartids en tut la Svizra e registreschan precipitaziuns, nivels e musters dal vent cun trametter undas electromagneticas e mesirar las reflexiuns. Vitiers vegnan tschintg staziuns meteorologicas che protocolleschan la temperatura, l’umiditad e la pressiun da l’aria, sco era la spertadad e la direcziun dal vent. Las datas vegnan tramessas en temp real ad in supercomputer a Lugano ed integradas en models da computer.

Quests models fan diever d’equaziuns matematicas cumplexas per simular il cumportament da l’atmosfera e per prognostitgar l’aura futura. Meteo Swiss metta a disposiziun libramain las prognosas; a basa da las datas fa la SRG SSR sias chartas e ses rapports meteorologics.

L’aura collia

Jürg Ackermann lavura dapi il 2019 en la redacziun da Meteo. Avant ha el fatg in master en scienzas da l’atmosfera. In studi da las scienzas natiralas terminà è ina premissa per vegnir emploià da SRF Meteo. «Gia d’uffant era jau fascinà da l’aura», sa regorda Ackermann. «Sch’i deva urizis steva l’entira famiglia sin balcun, observava mintga chametg e sa legrava, sch’i tunava dad aut.»

L’aura è in dals paucs temas che occupa tut ils umans ed il radio è in dals mediums ils pli svelts per derasar infurmaziuns. Ackermann menziuna ch’el haja gia avertì da vias glischas e paucas minutas pli tard sajan vegnids annunziads ils emprims accidents.

Per mintga emissiun da Meteo discuteschan Ackermann e sias collegas e ses collegas las differentas prognosas da l’uffizi federal e tschernan mintgamai la pli probabla. Las previsiuns da parameters locals sin il nivel da la terra sco valurs maximalas e minimalas, la probabilitad da plievgia e vents locals èn tar la SRG SSR savens fitg exactas.

«Las prognosas da l’aura èn daventadas fitg relevantas per il sistem ed han damai autas pretensiuns da qualitad», di Reto Knutti. «La prognosa da l’aura sto funcziunar – perfin en cas da terratrembels, da stgarsezza d’electricitad u dad in’attatga cun rachetas.»

Ina singula organisaziun na vegniss betg da far tut la lavur che Meteo Swiss fa per endatar tut las datas da mesiraziun. Gia il mantegniment da las staziuns da mesiraziun custa blers milliuns francs ad onn, sche quellas vegnan demolidas u schizunt destruidas per exempel tras granella u stemprads.

«Vitiers vegn tut il quintim», di Knutti. «ll Center europeic per previsiuns a termin mesaun ha ina capacitad da memorisar da 330 terabytes datas. Quai correspunda a l’utilisaziun da datas da 330 computers privats.»

Da la scienza tar la glieud

Prognosas da l’aura precisas effectueschan dapli che mo da prender cun sai preventivamain in paraplievgia. En il cas extrem pon ellas salvar vitas. «Cumbain che la populaziun en Svizra è creschida fitg, è il dumber da donns tras malauras e catastrofas da la natira stà fitg constant ils davos decennis», di Martin Heggli, responsabel per las medias a l’Institut per la perscrutaziun da la naiv e da las lavinas SLF a Tavau. La raschun per quel resultat legraivel èn tranter auter ils stabs da crisa bain organisads, i cumenza però tar las previsiuns da l’aura. «Ina prognosa da l’aura ch’è buna ed effizienta ha ina fitg auta valur per la societad», accentuescha Heggli. «Savens n’essan nus gnanc conscient:as che quai na sa chapescha insumma betg da sez. Per exempel il fatg ch’ins po avertir en ils Stadis Unids in’emna ordavant dals huricans ed evacuar ils umans.»

Il SLF collavura stretgamain cun la SRG SSR. L’institut calculescha per exempel las prognosas da naiv che la SRG SSR dovra alura per sias prognosas da naiv nova. «La SRG SSR è in chanal impurtant per che nossas infurmaziuns chattian la via tar la glieud», di Heggli.

«Single Official Voice»

Sche l’aura maina a situaziuns da crisa, vala en Svizra la regla d’ina «Single Official Voice». A partir dal nivel da privel 4 dat la Confederaziun or in avertiment uffizial che sto vegnir publitgà en tut las medias privatas e publicas stringentamain tenor sia formulaziun.

Per cumparegliar: La Germania n’ha betg in tal sistem d’alarm e na dispona era betg d’ina rait da sirenas per l’entir pajais. Suenter la Segunda Guerra mundiala èn bleras sirenas schizunt vegnidas demontadas. L’onn 2021, cura che l’aua gronda en la Val da l’Ahr ha stratg en la mort tschients da persunas, n’èn betg las nauschas previsiuns da l’aura stadas la culpa. «Las autoritads en Germania n’han nagin andament determinà, tenor il qual ins pudess avertir la populaziun d’ina catastrofa d’ina tala dimensiun», di Reto Knutti. «Igl è dentant questa communicaziun tranter las instanzas ed envers la populaziun che protegia per finir ils umans.»

Dal baterlim a la politica dal clima

«Las temperaturas èn atgnamain plitost quellas da la fin da settember che quellas da mez fanadur. Nus avain valurs maximalas da 18 grads en il nord, 22 grads datti en il sid da las Alps. E nus essan amez dus disturbis. In da quels, che porta anc in pèr daguts en la Svizra Centrala, sa sposta uss adina dapli vers ost. Ma nà dal vest arriva gia il proxim disturbi che procura en il decurs dal suentermezdi surtut en il nord da las Alps per blers urizis. En pli vegni pli frestg pervia d’in vent moderà dal vest.»

La vusch da Jürg Ackermann è optimistica sco quai ch’ins è disà da las moderaturas e dals moderaturs da Meteo. Ma las previsiuns da l’aura cumpiglian adina pli savens er in messadi inquietant: L’aura è en in stadi caotic, la midada dal clima è reala.

Entant che l’aura è stada ditg in tema da discussiun nunproblematic, è quel vegnì politisà l’ultim temp adina dapli. Discurrin nus da stads chaudas, ans exprimin nus il medem mument era davart il stgaudament dal clima, davart sitgiras en autras regiuns dal mund e davart nossa atgna responsabladad. Questa tendenza sa mussa era tar las prognosas da l’aura. Tenor il scienzià dal clima Reto Knutti han blers servetschs meteorologics cumenzà ad integrar en lur prognosas il context da la midada dal clima. «L’aura è ina pussaivladad per visualisar las consequenzas concretas da la midada dal clima.»

La stad 2023 ha Die Weltwoche exprimì la supposiziun che SRF Meteo sfalsifitgeschia intenziunadamain las previsiuns da l’aura per svegliar ulteriura preoccupaziun per il clima. «Nus n’avain gnanc da basegn da render attenta la glieud a la midada dal clima cun valurs extremas sfalsifitgadas», manegia Ackermann. «Igl è il clima e l’aura che chatschan ad aut las valurs!»

Critica per la nova app da Meteo

Las autas valurs da mesiraziun n’èn betg il sulet punct che ha procurà l’ultim temp per critica envers SRF Meteo. Er il redesign da l’app da Meteo il mars 2024 ha chaschunà feedback negativ. Crititgada è vegnida surtut l’illustraziun cun pauc cuntrast da las chartas alvas da la Svizra cun ils nivels alvs. Oravant tut umans cun restricziuns da la vesida avevan difficultads da vesair detagls.

In motiv per la midada è stada la resoluziun pli bassa ed il grad da precisaziun limità da las veglias chartas verdas, declera il manader da Meteo Thomas Bucheli. «Grazia ad in nov set da chartas pli fin e cun colurs pli neutralas avain nus pudì superar questas limitaziuns.»

El chapeschia fitg bain la critica, di ses collega da team Jürg Ackermann. Ma i dettia adina critica, sch’i vegnia midà insatge vi da l’optica. «Nus tractain feedback a moda fitg dinamica», di el. «En consequenza vegnan las chartas da la Svizra dapi dacurt puspè visualisadas cun in fund verd.

Ina plazza dasper Son Peder

I na sa chapescha dapi daditg betg da sez ch’ina chasa da medias investescha daners en in servetsch meteorologic. Bleras persunas han ozendi pliras apps da l’aura sin lur telefonin – dovri damai insumma anc ina valitaziun da las meteorologas e dals meteorologs en las medias?

«La prognosa da l’aura che vegn preschentada d’in uman è pli accessibla», di Ackermann. «Sche jau di: ‹Questa saira buffa in ferm vent dal vest, jau vegn damai a stuair pedalar sc’in nar sin il velo!› – stgaffescha quai in’identificaziun per tut las persunas che ston medemamain ir a chasa cun velo. Ins po tegnair endament bler meglier l’aura, sch’ins intermediescha il medem mument era sentiments.»

E bainduras, di Ackermann, saja el per la glieud ordaifer il studio in zic sco ina buna diala, tar la quala ins possia giavischar la bell’aura. «Sche la glieud auda che jau lavur tar Meteo, di ella mintgatant: ‹Ti has bain la meglra plazza dasper Son Peder e pos segir giavischar insatge!›»

E lura, funcziunescha quai? Ackermann surri. «Circa ina gia ad onn!»

Igl è cler che l’aura n’è betg pli mo in tema da discussiun, mabain in spievel da noss mund ch’è en transfurmaziun. «La natira ha da princip l’ultim pled en chapitel», di Jürg Ackermann. «Quai cumprova la forza immensa che urizis u stemprads pon avair.» Mintga fenomen da l’aura ans fa endament che la midada è la suletta constanta. Nus pudain sulettamain prender cun nus in paraplievgia.

Noemi Harnickell, avrigl 2024