«Wikipedia è dependenta da funtaunas fidablas»
En il rom dal project «Wissen für alle» lantscha SRF videos explicativs a liber access. Quests videos che sa basan sin fatgs stattan a disposiziun ad in vast public. Gia ussa pon ins vesair ina gronda part dals videos sin Wikipedia.
Tge effect ha LSD en il tscharvè? Tgeninas èn las raschuns per in trauma? E tge capita, cura ch’insatge sa decumpona? Questas e numerusas autras dumondas tractan ils videos explicativs da SRF che vegnan producids dapi il 2024 en il rom dal project «Wissen für alle». Quai ch’è spezial vi dal format: ils videos disponan d’ina licenza da Creative Commons e pon damai vegnir utilisads e telechargiads a liber access, dapertut e da tuttas e tuts – en scolas, sin paginas-web da persunas privatas e d’organisaziuns. Sco suletta cundiziun vala: la funtauna sto vegnir inditgada.
Il term Creative Commons signifitga «possess cuminaivel creativ». L’organisaziun da non-profit cun il medem num, fundada il 2001, permetta a creaturas ed a creaturs da cuntegns en tut il mund da metter a disposiziun quels a la publicitad. Videos cun ina licenza da Creative Commons pon damai tuttas e tuts memorisar, elavurar, integrar en agens films u atgnas paginas-web u era preschentar publicamain – e quai tenor plaschair e senza nagins custs. Ils videos pon damai vegnir duvrads per Wikipedia ubain per l’instrucziun.
Tut ils videos explicativs da SRF che disponan d’ina tala licenza chattais Vus qua.
«Fake news daventan ina sfida pli e pli gronda per la democrazia», di Michelle Raymann, manadra dals chanals Savida e furmaziun tar SRF e manadra da project da «Wissen für alle».
I daventia adina pli grev da distinguer tranter fakes e fatgs. «Sco interpresa da medias publica èsi nossa incumbensa da metter a disposiziun cun infurmaziuns fidablas savida che sa basa sin fatgs e quai a moda simpla ed a liber access.» Ultra da quai gidia SRF cun ils videos explicativs ad ademplir l’incumbensa concessiunara, numnadamain a contribuir a la furmaziun ed a la savida da la societad.
Michelle Raymann, manadra da project da «Wissen für alle».
maletg: Kerstin Sonnekalb
Il project è vegnì inizià il 2024 ed amplifitgà il 2025: Quest onn èn tenor Raymann vegnids integrads en il project era videos da RTS, RSI e RTR. Enfin la fin da l’onn vegnan a star a disposiziun videos explicativs davart totalmain 32 differents temas en tudestg, franzos, talian e rumantsch . Ils videos èn vegnids producids tenor princips schurnalistics. La gruppa da project na creescha dentant nagin material nov, mabain sa referescha a material existent: ils videos vegnan stgaffids a maun da retschertgas e d’extracts cun graficas explicativas dad emissiuns sco per exempel «Einstein», «Puls» ubain «Il giardino di Albert». Sch’i dat novas enconuschientschas scientificas davart in tema, vegn il material adattà.
Dal LSD fin al ciclus da durmir: ils videos explicativs tractan ils pli differents temas.
maletg: screenshot srf.ch
Ina plivalur per las utilisadras ed ils utilisaders da Wikipedia
Guardar pon ins ils videos per exempel sin Wikipedia: la gruppa da project collavura cun l’associaziun Wikimedia CH che promova en da tutta sorts reguards la lavur da persunas che contribueschan a Wikipedia en Svizra (vesair boxa sutvart). Ella tscherna ils temas per ils videos en quella furma ch’els pon era vegnir integrads en artitgels da Wikipedia, per exempel quel davart il tema mal il chau.
In sguard sin l’artitgel da Wikipedia davart il tema mal il chau: qua è vegnì integrà in clip explicativ da SRF.
maletg: screenshot wikipedia.org
Wikimedia CH ha plaschair da questa collavuraziun: «Per las utilisadras ed ils utilisaders da Wikipedia èn ils videos ina plivalur, cunquai ch’il diever da las medias è sa chapescha sa midà. Surtut las persunas giuvnas che utiliseschan Wikipedia stiman maletgs animads», di Kerstin Sonnekalb, la persuna responsabla per las medias da Wikimedia CH. L’associaziun e la gruppa da project da SRF partan ultra da quai las medemas valurs: «Nus essan persvasas ch’igl è ozendi essenzial per il process democratic da la furmaziun d’opiniun che nus avain a disposiziun funtaunas da savida neutralas e nuncommerzialas. Tuttina sche quai è ussa Wikipedia ubain las medias publicas.»
Kerstin Sonnekalb, la persuna responsabla per las medias da l’associaziun Wikimedia CH.
maletg: Elodie Dincuff
La communitad decida
Tge videos explicativs da SRF che s’adattan per finir propi per vegnir integrads en artitgels da Wikipedia, decidan las Wikipedianas ed ils Wikipedians: damai la communitad da persunas che lavuran en uffizi d’onur per Wikipedia.
Tenor Diego Hättenschwiler, istoricher ed autur da Wikipedia durant blers onns, examineschan quellas persunas en in emprim pass, schebain ils videos resguardian ils dretgs d’autur. En in segund pass controlleschia la communitad, schebain il cuntegn dal video saja correct e sch’el giaja a prà cun in u plirs artitgels da Wikipedia. «Wikipedia è dependenta da funtaunas fidablas», di Kerstin Sonnekalb. «Ch’ils videos vegnan duvrads per ils artitgels demussia che la communitad vesia SRF sco ina funtauna da qualitad per savida.»
Wiki n’è betg tuttina sco Wiki: entant che bain mintgina e mintgin enconuscha Wikipedia, è Wikimedia en cumparegliaziun betg fitg enconuschenta, vegn gugent messa a pèr cun Wikipedia ubain schizunt scumbigliada cun quella. Ma Wikimedia CH è in’associaziun svizra che promova cun sia lavur l’engaschi en uffizi d’onur da Wikipedianas e Wikipedians. «Nus na purschain a la communitad betg mo finanziaziuns da projects e servetschs logistics, mabain sensibilisain era la publicitad per la muntada che la savida accessibla libramain ha per ina societad infurmada a moda neutrala. En pli mettain nus a disposiziun meds per lavuratoris, nua che in e scadina po emprender co contribuir a Wikipedia ed a sias plattafurmas parentadas», declera Kerstin Sonnekalb, la persuna responsabla per las medias da Wikimedia CH. Cun ils cuntegns da Wikipedia n’haja l’associaziun da far nagut. Quels vegnan redigids, examinads e moderads exclusivamain da persunas voluntaras. Da princip po mintgina e mintgin contribuir a l’enciclopedia online, la communitad s’oblighescha dentant da resguardar tscherts princips fundamentals e tschertas normas – era per mantegnair la buna qualitad da la savida sin Wikipedia.
Malolo Kessler, october 2025
