«RadioBus»: I na dat nagut meglier ch'experimentar!

«Di ad els che ti avrias il microfon mellen ed il microfon verd, auza il maun e dà ad els in segn, cura ch’els pon cumenzar. Vualà, nus cumenzain». Da tuttas duas varts da la fanestra, alternantamain en il studio u en la reschia, han las scolaras ed ils scolars da la 10avla classa da la scola dal stgalim secundar 1 Courtine a Bellelay (BE) pudì scuvrir en il «RadioBus» ils plaschairs da las professiuns da radio. Ellas ed els èn sa participa:das a l’Emna da medias per las scolas, organisada tranter auter da RTS, che permetta als giuvenils da sviluppar in spiert critic en vista ad in mund d’infurmaziuns che sa mida permanentamain.

Mauns tremblants, gronda agitaziun, risadas e concentraziun. En il rom da l’Emna da medias en scola han las scolaras ed ils scolars da la 10avla classa da la scola dal stgalim secundar 1 Courtine a Bellelay fatg in’experientscha tut nova. Ils giuvenils han mess ensemen e preschentà in’emissiun en il «RadioBus», il partenari da l’occurrenza che ha gì lieu dals 10 fin ils 14 da favrer 2025 sut il motto «infurmar senza defurmar». Questa purschida pedagogica, messa en pe da la Conferenza interchantunala da l’instrucziun publica e da la cultura per la Svizra romanda ed il Tessin (CIIP) en collavuraziun tranter auter cun RTS, ha cumpiglià 58 activitads adattadas per tut las gruppas da vegliadetgna.

La purschida illustrescha l’engaschament che RTS pratitgescha durant l’entir onn a favur da l’educaziun da medias. Cun RTS Découverte ed ina retscha da differents lavuratoris sustegna RTS activamain las persunas d’instrucziun e creescha ina plivalur considerabla per quest rom ch’è d’impurtanza centrala per sviluppar ina societad libra e responsabla.

In’experientscha nunemblidaivla

«Jau n’avess mai pensà ch’i saja uschè grev d’esser schurnalista», m’ha ditg ina scolara ed ha accentuà ch’i saja difficil da chattar partenari:as d’intervista, da savair nua ir per infurmaziuns, da resumar cuntegns e da scriver contribuziuns.

La 10avla classa da la scola dal stgalim secundar 1 Courtine a Bellelay ha participà cun il «RadioBus» a l’Emna da medias en scola. Quest studio da radio fa l’entir onn viadi tras la Svizra romanda per far enconuschent a la generaziun giuvna las professiuns da radio.

En gruppas da dus u trais han las scolaras ed ils scolars stuì tscherner in tema, chattar ina persuna che stat a disposiziun per in’intervista e lura far ina contribuziun per l’emissiun e coordinar las parts discurridas d’in:a moderatura e d’in:a schurnalista. Da l’autra vart da la fanestra dal studio ha ina conscolara u in conscolar surpiglià la responsabladad per la tecnica. La transmissiun ha gì lieu en directa sin «RadioBus».fm. Tut ils temas èn disponibels sin la pagina-web.

L’experientscha cun il «RadioBus» n’ha betg mo pussibilità ad el:las da sviluppar tschertas cumpetenzas specificas, per exempel en connex cun la redacziun, mabain era da valitar las consequenzas d’in parairi exprimì. «El:las realiseschan ch’el:las expriman lur parairi publicamain», declera il directur da la scola, scolast da franzos ed anteriur schurnalist Jérôme Montavon.

E Denis Badan, cunresponsabel dal «RadioBus», agiunta: «Durant la preparaziun da las emissiuns s’occupan las persunas d’instrucziun da l’aspect da “l’educaziun da medias”. Cura ch’il «RadioBus» vegn, purschain nus in experiment “real” cun transmissiun. Ed i na dat nagut meglier per emprender».

Emprender da valitar cuntegns

L’educaziun da medias vegn instruida durant l’entir onn. Jérôme Montavon declera: «Jau tract mintg’onn ils temas fake news, verificaziun da las funtaunas ed eventuals donns ch’ina infurmaziun fallada pudess avair per consequenza».

Las lecziuns che tematiseschan quests puncts èn daventadas adina pli impurtantas l’ultim temp. En Svizra romanda datti dapi il 2004 l’Emna da medias en scola. Da quel temp era l’instrucziun da medias bain fixada en il plan d’instrucziun, ma en la furmaziun generala na devi betg lecziuns deditgadas specificamain ad ella. La responsabladad da questa furmaziun era damai repartida sin il collectiv da las persunas d’instrucziun. «Igl ha duvrà in eveniment grond per far endament che questas sfidas èn impurtantas», accentuescha Christian Georges, collavuratur scientific e responsabel per l’educaziun da medias tar la CIIP.

El menziuna cunzunt ina nova confusiun tranter tut quels uschenumnads «cuntegns», il fatg ch’igl è per il vast public adina pli grev da differenziar tranter in’infurmaziun ed in’opiniun, il maldiever che po vegnir fatg da l’intelligenza artifiziala ed ils deepfakes (videos manipulads che pussibiliteschan d’attribuir ad ina persuna remartgas ch’ella n’ha mai fatg). «Nus ans endisain vid in mund plain fakes», deplorescha el ed insista en il medem mument però sin l’impurtanza da mantegnair la capacitad da prender distanza e d’empruvar da far la differenza tranter infurmaziuns fidablas e nunfidablas.

Oz è l’educaziun digitala in agen rom integrà sin tut ils stgalims da la scola obligatorica en Svizra romanda ed en il Tessin. I sa tracta d’in project ambizius che concerna surtut l’equipament da las scolas, la furmaziun da las persunas d’instrucziun e las resursas pedagogicas per las scolastas ed ils scolasts. «Cunquai ch’il svilup digital avanza vaira spert, è quai ina fitg gronda sfida», remartga Christian Georges. Mintga chantun creescha ses agen sistem. Ils 17 da zercladur 2010 han la CIIP e Radio Télévision Suisse romande suttascrit ina cunvegna da collavuraziun.

Ina plivalur incumparabla

RTS metta a disposiziun sia expertisa e sias resursas per l’organisaziun da l’Emna da medias en scola. Plinavant pon las scolas profitar d’ina seria-web realisada en spezial per questa occurrenza. Quest onn tractan las diesch episodas da trais minutas differents temas en connex cun l’interacziun da las medias e l’ambient. Tranter auter vegn respundì a dumondas concernent il greenwashing, l’intelligenza artifiziala e sia influenza sin l’ambient e fake news en connex cun l’ecologia. «Per respunder a questas dumondas mancassan a nus dal CIIP las resursas, qua vegnan ellas tractadas en furma da seria», declara Christian Georges.

En ses engaschament per l’educaziun da medias «persequitescha RTS duas finamiras principalas: gidar ils uffants a sviluppar in’egliada critica e mussar ad els la via da l’infurmaziun», explitgescha Tania Chytil, producenta RTS e responsabla per la pagina educativa RTS Découverte.

Questas duas finamiras han ins cuntanschì a Bellelay. Cun tscherner in tema, ir a la tschertga d’infurmaziuns, far l’experientscha ch’ins na po betg simplamain ir en la halla da glatsch per far in’intervista cun in giugader da hockey professiunal e cun verifitgar funtaunas han las scolaras ed ils scolars sviluppà ina conscienza che permetta ad el:las d’inscuntrar il mund da las medias cun dapli distanza e savida.

RTS metta plinavant en pe numerus lavuratoris pratics che s’adresseschan a tut las gruppas da vegliadetgna. Datti infurmaziuns davart TikTok e las raits socialas? Co pon ins far effects spezials sin in fund verd? Per respunder a questas dumondas «è l’expertisa da RTS extrem preziusa», accentuescha Christian Georges.

La collavuraziun preziusa è en privel

L’Emna da medias en scola fa part da la cunvegna tranter la CIIP e RTS. Questa collavuraziun s’extenda sin l’entir onn, per exempel cun elavurar dossiers pedagogics en connex cun il premi da litteratura da RTS per giuvenils, la pussaivladad da visitar redacziuns e studios e las numerusas purschidas da lavuratoris. «L’educaziun da medias ha adina existì tar RTS, ma ella è ditg stada pulit teoretica. Ils ultims trais onns avain nus sviluppà ina purschida concreta da lavuratoris», di Tania Chytil. In fatg che fa plaschair a Christian Georges: «Ils ultims onns han ins fatg progress considerabels e numerus lavuratoris ans vegnan offerts spontanamain.»

Il responsabel per l’educaziun da medias da la CIIP na zuppa però betg ses quitads ch’el fa en vista a la proxima votaziun davart las taxas da radio e televisiun. «Sch’ils meds vegnan scursanids drasticamain, stuain nus era temair che las pussaivladads da mantegnair questas purschidas sajan en privel», tema el. Quai rinforza l’engaschament da Tania Chytil e sia squadra. «Nus cumbattain per ch’il public realiseschia che noss programs na sa restrenschan betg sulettamain al program transmess en la televisiun ed al radio.»

Lucie Donzé, mars 2025